Spirometrie FAQ
Een spirometrie is een eenvoudige test die de longfunctie meet. Voor het uitvoeren van een spirometrie moet men zo hard en zo lang mogelijk in een spirometer blazen. De test is veilig en kan uitgevoerd worden door de huisarts, longarts of in het ziekenhuis.
Het doel van een spirometrie is de ventilatoire functie vast te stellen. Spirometrie omvat maar is niet gelimiteerd tot de meting van de "forced vital capacity" (FVC = geforceerde vitale capaciteit), de "forced expiratory volume tijdens de eerste seconde" (FEV1= geforceerde expiratoire volume tijdens de eerste seconde: de één-secondewaarde) en andere "forced expiratory flow"- metingen zoals de FEF25-75%. Bovendien omvat het soms de metingen van de "maximum voluntary ventilation" (MVV). Een grafische voorstelling (spirogram) van het manoeuvre zou een deel van de resultaten moeten zijn. Of een "volume-tijd"- of een "flow-volume"-grafiek zijn aanvaardbaar. Andere parameters die met een spirometrie kunnen bekomen worden omvatten de FEFmax (PEF), FEF75%, FEF50%, FEF25%, FIF50% en FIFmax (PIF).
AARC Clinical Practice Guideline - Spirometry, 1996 Update
De indicaties voor een spirometrie houden de nood in
- om de aan- of afwezigheid van longdysfuncties op te sporen, die gesuggereerd worden door de historiek of door fysieke tekens en symptomen (bvb. leeftijd, roken, familiale historiek van longziekten, hoesten, dyspnee, wheezing) en/of de aanwezigheid van andere abnormale tests (bvb. RX-thorax, arteriële bloedgas-analyse);
- om de hevigheid van gekende longziekten te bepalen;
- om de verandering in longfunctie te bepalen in functie van de tijd of in functie van het toedienen of veranderen van therapie;
- om de potentiële effecten of de respons te bepalen op omgevings- of beroepsmatige blootstelling;
- om het risico voor chirurgische procedures te bepalen die de longfunctie kunnen aantasten;
- om de handicap en/of arbeidsongeschiktheid te bepalen (bvb voor rehabilitatie, wettelijke redenen, leger).
AARC Clinical Practice Guideline - Spirometry, 1996 Update
De aanvragende geneesheer moet er zich van bewust zijn dat de in deze sectie opgenoemde omstandigheden de betrouwbaarheid van de spirometrie-metingen kunnen beïnvloeden. Daarenboven kunnen geforceerde expiratoire manoeuvres deze condities verergeren, wat het uitstellen van de test noodzakelijk kan maken tot de medische condities opgelost zijn.
Relatieve contra-indicaties om een spirometrie uit te voeren zijn:
- hemoptysis van ongekende oorsprong (het geforceerde expiratoire manoeuvre kan de onderliggende oorzaak verergeren);
- pneumothorax;
- onstabiele cardiovasculaire status (het geforceerde expiratoire manoeuvre kan de angina verergeren of veranderingen in de bloeddruk veroorzaken) of recent myocard infarct of pulmonair embool;
- thoracaal, abdominaal of cerebraal aneurysma (gevaar voor ruptuur als gevolg van de verhoogde thoracale druk);
- recente oogchirurgie (bvb. cataract);
- aanwezigheid van een acuut ziekteproces dat met het uitvoeren van de test kan interfereren (bvb. nausea, overgeven);
- recente thoracale of abdominale chirurgie.
AARC Clinical Practice Guideline - Spirometry, 1996 Update
Hoewel spirometrie een veilige procedure is, kunnen ongewenste reacties optreden en de waarde van de uit de spirometrie afgeleide informatie moet tegenover de potentiële gevaren afgewogen worden. Het volgende is anekdotisch gemeld geworden:
- pneumothorax;
- verhoogde intracraniale druk;
- syncope, duizeligheid, lichte hoofdpijn;
- borstpijn;
- hoestaanval;
- het oplopen van nosocomiale infecties;
- desaturatie van zuurstof als gevolg van het onderbreken van de zuurstoftherapie;
- bronchospasme.
AARC Clinical Practice Guideline - Spirometry, 1996 Update
Patiënten kunnen zittend of staand onderzocht worden. Occasioneel kan een patiënt een syncope of duizeligheid voelen tijdens het uitvoeren van een geforceerd expiratoir manoeuvre. Daarom kan de zittende positie veiliger zijn. Indien zulk een patiënt rechtstaat, moet een geschikte stoel (bvb. met armsteunen en zonder wieltjes) achter hem geplaatst worden voor het geval de patiënt vlug moet kunnen gaan zitten. Als het manoeuvre vanuit zittende positie wordt uitgevoerd, moet de patiënt rechtop zitten met beide voeten op de grond en correct gepositioneerd worden in verhouding tot het toestel. De testpositie moet op het rapport genoteerd worden.
AARC Clinical Practice Guideline - Spirometry, 1996 Update
"Exercise Challenge Test" identificeert op adequate wijze een persoon met
Exercise Induced Bronchospasm.
Procedure:
- Spirometrie
- 6-8 min oefenen aan 70-80% van max. hartslag
- Nieuwe spirometrie
Meer dan 15% daling van longcapaciteit kan EIB betekenen
Net als bij bloeddrukmeters worden ook spirometers klinisch gevalideerd.
De American Thoracic Society heeft hier een protocol voor uitgewerkt.De geteste spirometers moeten een zeer strenge test reeks ondergaan waarbij26 wave forms worden opgewekt door een automatische en zéérnauwkeurige pomp.
Er worden onder meer maximale meet afwijkingen toegestaan van 3% of50ml voor de parameters FVC en FEV1.
De volledige ATS criteria zijn te vinden op de website van de American Thoracic Society.
Let er bij de aanschaf van een spirometer op dat het toestel werd gevalideerd door ATS (getest door ATS) en niet enkel voldoet aan de ATS criteria (getest door de fabrikant zelf).
Het gebruik van spirometriefilters tijdens het uitvoeren van een spirometrie wordt zeer sterk aangeraden voor de veiligheid van de patiënten en van degenen die de test afnemen.
Filters houden schadelijke bacteriën en virussen tegen en beschermen op die manier tegen contaminatie van de spirometer, maar ook van de omgeving. Veel ziekteverwekkers worden verspreid via aërosolen, dus zelfs bij gebruik van wegwerpsensoren (voor éénmalig gebruik) zijn filters noodzakelijk, gezien dit type sensoren geen verspreiding van aërosolen vermijdt.
Met behulp van onze spirometers.
Het Nederlandse Huisartsengenootschap bracht het volgende document uit met aandachtspunten bij de aanschaf van een spirometer:
Globaal kan het advies zijn om bij aanschaf te letten op een aantal punten:
- Het zichtbaar zijn van een flow volume curve tijdens het onderzoek en op het scherm of de print.
- Voldoen aan ATS-criteria.
- Mobiliteit van het apparaat in de praktijk (gebruikt u een vaste kamer/medewerker of wordt het apparaat op verschillende kamers gebruikt).
- De aanschafprijs (maximaal € 1000-3000).
- De kosten van de accessoires, bv. disposable transducers/filters.
- De aanwezigheid van een ijkspuit van 3 liter.
- De noodzaak om regelmatig te ijken (i.h.a. minder noodzakelijk bij turbine spirometers).
- De eenvoud van de software.
- De eenvoud van het reinigen van het apparaat.
- De service.
Meer informatie over spirometrie:
- terugbetalingsvoorwaarden spirometrie België
- Spirometrie info en cursus: zeer eenvoudige uitleg over spirometers en het uitvoeren van spirometrie
- Spirometrie cursus van de European Respiratory Society (ERS) - het vroegere SpirXpert (van Professor Quanjer)
- Spirometers: informatie over spirometers en spirometrie
- Geschiedenis van de spirometrie
- SpiroQuiz: app voor interpretatie spirometrie